W rankingu 2024 zmieniliśmy sposób wyliczania wskaźnika pokazującego pozycję absolwentów uczelni na rynku pracy. Skorygowania metodologia powinna lepiej służyć głównym odbiorcom rankingu, czyli maturzystom.

Według badań CBOS studia są najważniejszym celem życiowym dla ok. 60% młodych ludzi w Polsce; następne najczęściej wskazywane cele i dążenia życiowe młodzieży to zdobycie ciekawej pracy (38% wskazań) oraz osiągnięcia wysokiej pozycji zawodowej i wysokiej pozycji materialnej (po 33% wskazań), co jednoznacznie widać w badaniu „Aspiracje, dążenia i plany życiowe młodzieży” R. Boguszewskiego z 2022 r.

W badaniu z 2013 r. główne przyczyny podejmowania studiów przez młodych ludzi związane były z ich aspiracjami zawodowymi i sytuacją na rynku pracy (63%). Cztery najczęściej udzielane odpowiedzi w tym zakresie dotyczyły chęci znalezienia ogólnie „lepszej pracy” (27%) czy, w szczególności, pracy dobrze płatnej (15%), przekonania o możliwości uzyskania zatrudnienia dzięki dyplomowi uczelni (14%) oraz braku pracy w przypadku ukończenia jedynie szkoły średniej (8%).

W Polsce od 2016 r. funkcjonuje system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów (ELA), który łączy informacje o absolwentach uczelni z Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on z danymi o sytuacji zawodowej absolwentów pochodzącymi z systemu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), co pozwala na monitorowanie sytuacji absolwentów na rynku pracy w okresie do pięciu lat od uzyskania dyplomu. Dane w systemie ELA obejmują zdecydowaną większość absolwentów – studia na uczelniach objętych rankingiem szkół wyższych „Perspektyw” ukończyło w latach 2018-2021 ponad milion absolwentów, a w systemie ZUS znajdują się dane dotyczące aż 92% spośród nich.

Odsetek absolwentów w systemie ZUS różni się jednak między uczelniami i przyjmuje najniższe wartości (od 55,2% do 68,5%) w przypadku tych szkół wyższych, na których studiuje najwięcej cudzoziemców (od 47,7% do 70,1%). Wynika to z tego, że większość cudzoziemców po uzyskaniu dyplomu ukończenia studiów nie podejmuje pracy w Polsce. Dane opublikowane w portalu ELA przedstawiają odsetek absolwentów obcokrajowców, którzy pracowali w Polsce w pierwszym roku po uzyskaniu dyplomu w zależności od dziedziny nauk – wskazuje badanie „Absolwenci obcokrajowcy na polskim rynku pracy”. W przypadku kierunków studiów, dla których dyscypliny wiodące należały do dziedziny nauk humanistycznych oraz do dziedziny nauk teologicznych, ok. 22% absolwentów cudzoziemców podjęło pracę w naszym kraju, ale w przypadku studiów przypisanych do dyscyplin z dziedziny nauk rolniczych odsetek ten był poniżej 14%.

Mając na względzie to, jak duże znaczenie wśród motywów decyzji o rozpoczęciu studiów mają ekonomiczne aspekty wykształcenia wyższego, a także miarodajność informacji w systemie ELA, wskaźniki dostępne w tym systemie – a w szczególności te, które odnoszą się do zarobków i bezrobocia absolwentów – musiały zostać włączone do Rankingu Szkół Wyższych i Rankingu Kierunków Studiów oraz należało im nadać odpowiednio duże znaczenie.

Wskaźniki oparte na danych z systemu ELA zostały włączone do Rankingu Szkół Wyższych „Perspektyw” już w 2017 r., czyli w roku kolejnym po uruchomieniu tego systemu. W obecnym roku akademickim, w wyniku konsultacji z twórcami systemu ELA, podjęto decyzję o zmianie metody liczenia wskaźników rankingowych w kryterium „Absolwenci na rynku pracy”.

Po pierwsze, pojedynczy wskaźnik ekonomicznych losów absolwentów zastąpiono oddzielnymi wskaźnikami wynagrodzeń i zatrudnienia absolwentów, które wprost odpowiadają wskaźnikom dostępnym w systemie ELA. Daje to czytelnikowi więcej informacji odnośnie do szans absolwentów na znalezienie pracy oraz wysokości względnych zarobków w pierwszych latach po uzyskaniu dyplomu.

Ponadto docelowo wartości wskaźników mają być wyznaczane na podstawie najbardziej aktualnych danych dotyczących poszczególnych roczników absolwentów. Oznacza to, że w odniesieniu do osób, które ukończyły studia w 2018 r., uwzględniono dane w czwartym roku po uzyskaniu dyplomu; dla absolwentów z 2019 r. – w trzecim roku po graduacji itd. Wcześniej uwzględniano zmienne charakteryzujące absolwentów w pierwszym roku po graduacji, niezależnie od roku uzyskania dyplomu. Dla złagodzenia efektów tej zmiany w tegorocznym rankingu wskaźniki wyznaczono jako średnią z wartości wyliczonych według dwóch metod – zmienionej i dotychczasowej.

Przy zastosowanej w tym roku metodzie wyznaczania wskaźników uczelnią akademicką, której absolwenci najlepiej radzą sobie na rynku pracy, jest Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Wynagrodzenia absolwentów SGH względem przeciętnych wynagrodzeń w powiatach ich zamieszkania okazały się wyższe średnio o 21,3 pkt. proc. od wartości tego wskaźnika dla absolwentów Akademii Pożarniczej – drugiej uczelni w zestawieniu.

Absolwenci SGH byli również najmniej narażeni na ryzyko bezrobocia, przy czym rankingowy wskaźnik zatrudnienia wyznaczano jako różnicę między maksymalną wartością wskaźnika względnego bezrobocia (WWB) a wartością WWB dla danej uczelni. W tym przypadku różnica między SGH a kolejną uczelnią, Akademią Katolicką w Warszawie, wyniosła 8 pkt. proc.